Door de COVID-19 pandemie worden we steeds meer gedwongen om anders naar de communicatie in onze privé- en werkomgeving te kijken. Voor die functies waarbij het kan, is thuis werken inmiddels gewoon geworden. Communicatieplatforms als Microsoft Teams, Zoom, Jitsi Meet, Webex en Skype zijn in korte tijd onderdeel geworden van werken, leren en leven op afstand.
Elkaar makkelijker bereiken, betekent niet dat de communicatie beter wordt. Communiceren via een scherm is vermoeiend, en technische problemen (“Hallo? Kunnen jullie me horen?! Staat mijn microfoon aan?” ) zorgen voor extra complicaties. Maar het moeilijkst is het nog wel om via een scherm echte, oprechte verbinding te maken met elkaar. Dat gaat face-to-face zoveel makkelijker en is zoveel rijker dan via een online platform.
Grootste probleem is dat we via een scherm een groot deel van de lichaamstaal en non-verbale communicatie missen. Gebaren zoals het kruisen van armen voor de borst, gefriemel aan een haarpluk of onrustig gewiebel op een stoel zeggen een goede luisteraar veel. En waar er normaal gesproken de ruimte is voor small talk en humor, zijn veel online gesprekken het toonbeeld van efficiency: strak en zakelijk, want er volgen nog meer ‘calls’ gedurende de werkdag.
Four minutes of eye contact brings people closer to each other better than everything else.” Arthur Aron. Psycholoog.
En toch is echte verbinding maken belangrijk. Zeker in een crisis. Mensen snakken ernaar. Ze hebben het nodig. Oogcontact maken, het opvangen van lichaamstaal en de tijd nemen voor elkaar, zijn dus essentieel in een echt gesprek. Op die manier kun je echt verbinding maken. Of het nu gaat om verbinding tussen een interviewer en een geïnterviewde of een spreker en een luisteraar. Op afstand communiceren zonder direct oogcontact maakt het gevoel van afstand (nog) groter.
Oogstrelend
De Lichtjagers maakt gebruik van een speciale techniek, waarmee het o zo belangrijke oogcontact behouden kan worden. Dat doen we door te filmen met de EyeDirect-techniek. Wij waren de eerste filmmakers in Nederland die het gebruik van ‘direct’ oogcontact toepaste in de praktijk. Dat deden wij onder meer voor een virtual classroom reeks voor ASML. Inmiddels hebben wij met succes deze techniek ook gebruikt voor een reeks interviews met kinderen, jongvolwassenen en docenten van een technische universiteit.
Goed geluid
En dan hebben we het nog niet eens over de andere zintuiglijke kenmerken zoals reuk en gehoor die we online ontberen. Goed geluid is zo waardevol. De diepe, hoorbare zucht die ontsnapte toen Koningin Beatrix op 30 april 2009 haar toespraak begon na de aanslag in Apeldoorn herinneren meer mensen zich dan haar spreektekst.
In de stilte en de zucht zat de kern. Het inhuren van een geluidsman (of geluidsvrouw) is voor sommige producties dus van cruciaal belang! Omdat in stilte, het wegslikken van een woord of een zachte hoorbare snik, een intentie zo voelbaar wordt.
Echt oogcontact op het scherm
Oogcontact bevat een schat aan informatie. Als kijker betekent het maken van oogcontact interesse, aandacht en bevestiging van de communicatie. Bij een gebrek hieraan dwalen we af en vervliegt de focus. Soms zijn de mensen waar je tegen praat al helemaal niet zichtbaar. Direct oogcontact is onmogelijk met de huidige digitale hardware, tenzij beide partijen investeren in een camera met professionele teleprompter opstellingen.
De EyeDirect techniek is gebaseerd op de interrotron van Errol Morris. Wij gebruiken deze techniek om verhalen zo te registreren dat het voelt alsof het verhaal van de geïnterviewde direct bij de kijker wordt neergelegd.
Krachtig sociaal experiment: 4 minuten staren naar een vreemde
In dit krachtige sociale experiment probeert Amnesty International de barrières tussen vluchtelingen en hun nieuwe buren op te heffen. De opzet is eenvoudig: staar vier minuten in de ogen van een vreemde.
Het idee komt voort uit de publicatie "The Experimental Generation of Interpersonal Closeness", van psycholoog Arthur Aron uit 1997, die stelt dat je in slechts vier minuten oogcontact met een vreemde, de hersenactiviteit van beide personen kan 'synchroniseren'.
Look Beyond Borders duurt 5 minuten. Ik heb de hele film bekeken zonder naar de klok te kijken. Op het eerste gezicht gebeurt er niet zoveel, weinig bewegingen, nauwelijks spraak. Je kunt letterlijk zien (en voelen) hoe de onzichtbare barrières tussen vreemden verdwijnen. Deze film herinnert ons eraan dat we allemaal hetzelfde zijn, we spreken misschien niet dezelfde taal, maar we delen wel dezelfde gevoelens.
Ilya van Marle is filmmaker en regisseur bij De Lichtjagers en beweegt zich graag op het snijpunt van organisatiestrategie en (journalistieke - wetenschappelijke) actualiteit.
Meer weten over opnamen tijdens COVID-19? Dat kan zeker! Lees hier ons artikel hoe wij dat doen
Filmopnamen tijdens COVID - Corona periode
Hoe gaan jullie om met COVID - RIVM-protocollen ?
COVID-19-protocol tijdens opnamen.
In goede samenwerking tussen de verschillende branche- en beroepsverenigingen (waaronder de NBF Nederlandse Beroepsvereniging van Film- en Televisiemakers, waaronder, DAFF, ACT, Dutch Directors Guild) is een richtlijn en een concrete toolkit geformuleerd waarbinnen producties op een veilige en verantwoorde manier van start kunnen gaan met inachtneming van de overheids- en RIVM-protocollen. Het protocol wordt onderschreven door de audiovisuele sector.
De Lichtjagers zullen te allen tijde gedurende de ontwikkeling en realisatie van de producties aansturen op een correct gebruik van het protocol en de RIVM richtlijnen.
